De gevangenen van Breendonk:
Persoonlijke getuigenissen uit een SS-kamp

 

In September 2015, Horizon published a Dutch language edition of the The Prisoners of Breendonk: De gevangenen van Breendonk: Persoonlijke getuigenissen uit een SS-kamp. This edition retains the text and illustrations, but changes the cover and the layout of the pages.

The book was launched at a press conference held at the National Memorial Fort Breendonk on September 23, 2015.

 

photograph by Stijn Swinnen

That same evening Koppen, a popular news magazine on the Flemish television station VRT, broadcast a report that followed former Breendonk prisoner 92-year-old Louis Boekmans as he visited the fort and talked about his experiences there. During the program, reporter Chris Michel interviewed me.

 

On September 19, 2017, the Belgian magazine Dag Allemaal featured an interview with me by journalist Erlend Hamerlijnk. In the interview, I related the story of how I became interested in writing about the Holocaust.

 

Honors and Reviews

2016 Notable Children's Trade Book in the Field of Social Studies (National Council for the Social Studies and the Children's Book Council)   A 2015 selection of the Junior Library Guild   2015 Cybils Awards Nomination, Young Adult Nonfiction   #14 Bestselling Informational Book in Belgium, 2015   2016 Best Children’s Books of the Year (History, Outstanding Merit--Bank Street College of Education)   Best Teen Nonfiction 2015, Chicago Public Library

Dutch Language Reviews

Doorbraak.be

Een beklemmend boek.

In 2004 verscheen het stevig gedocumenteerde Breendonkboek van Patrick Nefors. Thans ligt er een nieuw boek op onze leestafel over het ‘Auffangsslager’ of tussenkamp (en dus geen concentratiekamp) dat Breendonk was. Ditmaal geschreven door de Amerikaanse holocaustspecialist James Deem. Eerlijk gezegd hielden we ons hart vast wat hij zou schrijven. Maar na lezing van zijn uit het Engels vertaalde boek valt alles goed mee. Deem toont zich niet bevooroordeeld, ook niet in zijn taalgebruik, en laat de feiten voor zich spreken. Die zijn op zich al gruwelijk genoeg. Niet voor niets wordt er over de hel van Breendonk geschreven en gesproken.

Het viel de Amerikaanse onderzoeker op dat er over Breendonk nog geen boek in de Angelsaksische wereld bestond. In september 2010 bezocht hij een eerste maal het huidige museumkamp. Tot dan had Deem nog nooit van Breendonk gehoord. Wat hij zag, greep hem danig aan dat hij besloot er een boek over te schrijven.

Psychopaten

Na een beschrijving van de bouwgeschiedenis en de rol van het fort —Breendonk maakte deel uit van de buitenste vestinggordel rond Antwerpen— in 1914, komen we in 1940 terecht. Al tijdens de vroege zomer kwamen de eerste gevangenen er terecht. In totaal verbleven er 3590 gevangenen in Breendonk waarvan er 303 de mishandelingen en ontberingen niet overleefden. Nooit verbleven er meer dan enkele honderden gevangenen tegelijk; dat vergemakkelijkte de controle en zorgde voor een meer ‘persoonlijke’ behandeling.

Het kamp was erop gericht om de morele ruggengraat van de gevangenen te breken. Alle middelen waren hiervoor goed. De permanente honger en ondervoeding behoorden tot de grootste wreedheden. Als regel om de gevangenen klein te krijgen gold: verhonger ze, laat ze te hard werken en sla hen vaak en dat zonder geldige reden. De gevangenen werden eerst bewaakt door soldaten van de Wehrmacht en daarna door SS-mannen, waaronder ook een twintigtal Vlaamse SS’ers. Onder hen bevonden zich een stel psychopaten en sadisten die ongestraft hun lusten botvierden op de gevangenen. Een gevangene schreef achteraf over het terreurkamp: 'Ik verkoos negentien maanden Buchenwald boven negentien dagen Breendonk'.

Het ergste waren de ingezette Zugführer, gevangenen die fungeerden als tussenpersonen tussen de gedetineerden en de kampadministratie. Hun belangrijkste taak was het handhaven van de discipline en ervoor zorgen dat de dagelijkse portie arbeid ook verricht werd. Daarvoor gingen ze even driest, soms nog erger, te werk als de eigenlijke bewakers. Onder hen bevonden zich ook joden. De ergste van hen was Walter Obler, een extreemlinkse jood. Hij was dermate wreed dat zelfs kampcommandant Schmitt vond dat hij te ver ging. In 1943 werd Obler naar Auschwitz en Sachenhausen gedeporteerd. In Leuven ter dood veroordeeld, werd hij in april 1947 gefusilleerd. De Belgische communist Valère de Vos werd als Zugführer zo gehaat dat hij later door zijn medegevangenen in Buchenwald gelyncht werd. Na een grondige inspectie van het kamp kwam er een verbod dat joden over niet-joden het bevel mochten voeren.

Triest

De kern van het boek bestaat uit tientallen getuigenissen van overlevenden die Deem uit dagboeken, archieven, interviews en autobiografieën haalde. Het boek bevat tal van illustraties onder andere een resem reproducties van de tekeningen van de Franstalige tekenaar ('Pourquoi Pas?') Jacques Ochs, die door de leiding als kamptekenaar aangesteld was. Ze geven de wreedheid en ontberingen op treffende wijze weer. De tekeningen worden hier voor het eerst gepubliceerd.

Er is ook aandacht voor Breendonk II in september-oktober 1944, toen er zo’n 750 al of niet vermeende collaborateurs opgesloten werden. Ze waren weerloos uitgeleverd aan de razernijen van hun bewakers. Lezers zullen wellicht al gehoord hebben van de beruchte Tante Jeanne, die in Breendonk II actief was. Een voormalige gedetineerde 1941/1942 getuigde: 'Collaborateurs zaten opgesloten en werden behandeld zoals wij door de nazi’s waren behandeld. Die onmenselijkheid maakte me heel triest'.

Op 10 oktober kwam het kamp onder Brits toezicht te staan en werden de bewakers bedankt voor hun diensten. Sommigen onder hen werden achteraf gestraft voor hun wreedaardig optreden. Twee maanden later werd Breendonk als officieel interneringskamp heropend. 'Deze keer was er geen misbruik meer', schrijft auteur.

Een beklemmend boek en een aanrader voor lezers die het boek van Patrick Nefors niet lazen.

NBD Biblion

Het Belgische fort Breendonk bij Willebroek, 20 km ten zuiden van Antwerpen, werd gebouwd tussen 1909 en 1914. Gedurende de Tweede Wereldoorlog werd deze vesting door de Duitse bezetter gebruikt als Auffanglager, een kamp waar gevangenen werden vastgehouden tot ze werden vrijgelaten of naar een concentratiekamp werden overgebracht. Ruim 3600 gevangenen hebben hier gedurende de oorlogsjaren vastgezeten. Naast 500 joden ook verzetslieden, politieke gevangenen, gijzelaars, communisten en socialisten. Voor België is dit fort het Nationale Symbool voor het lijden en de dood van de vele onschuldige slachtoffers van de nazi's. In dit boek laat auteur James M. Deen vooral de oud-gevangenen zelf aan het woord. De indrukwekkende verhalen over ontberingen, folteringen, dood en overleven zijn afkomstig uit autobiografieën, interviews, archieven en getuigenissen uit de rechtszaal. De auteur plaatst de historische gebeurtenissen in een chronologische volgorde en eindigt met de oorlogstribunalen van de Duitse beulen. Geïllustreerd.

Other Recommended Books on Amazon.com